کوه تفتان

کوه آتشفشانی فعال تفتان از جمله کوه های دیدنی و پر بازدید ایران و بلندترین قله استان سیستان و بلوچستان است. تفتان در میان شش کوه آتشفشانی ایران، فعال ترین‌ آنها گزارش شده است. این کوه شامل 4 قله و سه دریاچه و پوشش گیاهی غنی است. مجموعا طول این رشته کوه 12 کیلومتر است.
برخی بر این باورند که نام کوه تفتان از واژه تفت به معنی گرم و سوزان آمده است. و این تسمیه به علت خروج آتشفشانی مرکب از بخار آب و گاز گوگرد از دهانه آن است که تقریبا در تمامی اوقات این گازهای آتشفشانی متصاعد می‌شوند.
کوه تفتان در اصطلاح محلی به چهل تن معروف است. به طوری که شایع است چهل تن از راشدین مذهبی در این کوه ناپدید شده اند از این رو کوه چهل تن نامیده می‌شود و شاخک شمال آن نیز به همین سبب به اسم کوه زیارت معروف شده است و در گذشته محل زیارت اهالی این نواحی بوده است.
کوه تفتان دارای 4 قله با نام های به شرح زیر است: قله ی شمالی که مرتفع تر است و به نام "کوه زیارت" معروف است، قله ی جنوبی که کوتاه تر و آتشفشانی است "مادرکوه" نامیده می‌شود، قله ی شمالی شرقی که " صبح کوه" نام دارد و قله ای که در مغرب مادرکوه قرار گرفته "نرکوه" نامیده می‌شود.
در قلل کوه تفتان سه دریاچه وجود دارد که به دریا سر یا سر دریا معروف اند. دو دریاچه در قسمت شمال واقع اند که عمق‌ آنها کم و اغلب دارای آب گوارا می‌باشند و دیگری که نسبتا بزرگتر است دارای آب شور دایمی است. دریاچه سردریا دارای ارتفاعات زیبا و پوشش گیاهی با گونه‌های مختلف دارویی است.
از گیاهان قابل رویش در ناحیه کوه تفتان می‌توان به درختانی همچون بنه، بادام کوهی، گز، سیه چوب، درمنه، ارژن و پوشش گیاهی مانند آویشن، پیاز کوهی، خارگلک، گرمونه، کاسنی، ریواس و پونه اشاره کرد. روباه، شغال و گرگ نیز بخشی از پوشش جانوری منطقه را تشکیل می‌دهند.
به طور معمول بارش و ذخیره‌ی برف در تفتان نسبت به کوه‌هایی مانند دنا و دماوند کمتر است که این مورد به ویژگی‌های جغرافیایی منطقه باز می‌گردد .
گروه های متعدد و مختلفی از کوهنوردان به قله تقتان صعود کرده اند که اولین صعود در اخر سال 1893برابر با 1272شمسی به سرپرستی ژنرال "سرپرسی سایکس" انگلیسی انجام یافت و "سون اندرسن فون هدن" سیاح معروف سویدی که اکثر بیابان های دنیا را بررسی و مطالعه کرد نیز به کوه تفتان صعود کرده است.
برای صعود به قله 4 راه وجود دارد : 1.مسیر پناهگاه، جبهه غربی (رایج) 2.روستایی ترشاب، جبهه شرقی 3.روستایی تمین، جبهه شمالی 4.دو راهی سنگان و روستایی خنجک، جبهه شمال شرقی. در مسیر رایج که معمولا کوهنوردان از آن استفاده می‌کنند یک اردوگاه و یک پناهگاه تجهیز شده موجود است. اردوگاه دره گل متعلق به آموزش و پرورش در ابتدای مسیر و پناهگاه صبح (sobah) در میانه ی مسیر قرار دارند .
آب چشمه های منطقه اغلب به علت ترکیب با گوگرد قابل مصرف نیستند و سمی هستند. البته چشمه خوش آب در ناحیه تنگه گلو، آب سالم و گوارایی را دارا است .
از رودخانه‌های سیلابی این حوزه می‌توان به رودخانه‌های سیلابی "لادیز" و "انده" در میرجاوه اشاره کرد. این رودخانه‌ها فقط در مواقع بارندگی‌های شدید، مدت کوتاهی آب دارند که همین آب‌ها منشأ اصلی تغذیه آب‌های زیرزمینی دشت‌ها محسوب می‌شوند.
چشمه های آب معدنی هم در منطقه تفتان وجود دارند. چشمه آب معدنی "جم‌چن" در شمال غربی کوه تفتان، چشمه آب معدنی "آمنی" در غرب تفتان در منتهی‌الیه رودخانه "بیدسر"، چشمه آب معدنی "برآبک" در شمال قله تفتان، چشمه آب معدنی "یوسف‌آباد" در غرب کوه تفتان، آب معدنی "ترشاب" در نزدیکی روستایی به همین نام در جنوب تفتان، چشمه معدنی "مرغاب" در جنوب شرق کوه تفتان، چشمه آب معدنی "کولکو" و "پوچلگی" و "پاول" در شرق تفتان و چشمه آب معدنی "گنج امین" در غرب روستای سنگان از چشمه‌های آب معدنی منطقه هستند که به علت قابلیت درمانی و زیبایی و تزیین ویژه با گل‌ها و گیاهان باعث جذب گردشگران هستند .
منبع : kojaro.com - tasnimnews.com - shakerim.ir - kziran.com - salamhamnavard.ir